Birleşik Zamanlı Fiiller

Fiilin birden fazla kip eki almış haline birleşik zamanlı fiil denir. Bu fiillerde fiil köküne birden fazla kip eki gelmektedir.

• Ona sürpriz yapacağımızı biliyormuş.

Bu cümlede “bilmek” eylemi önce “şimdiki zaman kipi eki”ni, ardından “-miş’li geçmiş zaman kipi eki”ni alarak (bil – i – yor – muş) iki kip ekine sahip olmuştur. Dolayısıyla bu eylem, bileşik çekimli bir eylemdir.

Birleşik zamanlı eylemlerde ikinci kip “-di’li geçmiş zaman kipi (görülen geçmiş zaman), -miş’li geçmiş zaman kipi (duyulan geçmiş zaman eki) ve şart kipi” olmak üzere üç şekildedir.

Bileşik çekimli eylemler hikaye, rivayet ve şartlı olmak üzere üçe ayrılır:

Hikaye Birleşik Zamanlı Fiil

Basit zamanlı fiillere ek fiilin görülen geçmiş zaman eki “idi” getirilerek yapılır. Hikâye birleşik zamanı, eylemin geçmişte yapıldığını hikâye gibi anlatır.

(Fiil + kip eki + di + şahıs eki)

Hikaye birleşik zamanli eylemler adlandırırken “….. fiilinin öğrenilen geçmiş zamanının hikâyesi” kalıbı kullanılır.

geçerdi          (geçer idi / geniş zamanın hikâyesi)

geçecekti     (geçecek idi / gelecek zamanın hikâyesi)

geçtiydi       (geçti idi / – dili geçmiş zamanın hikâyesi)

geçmişti      (geçmiş idi / miş’li geçmiş zamanın hikâyesi)

geçeydi        (geçe idi / istek kipinin hikâyesi)

geçseydi         (geçse idi / şart kipinin hikâyesi)

geçmeliydi     (geçmeli idi / gereklilik kipinin hikâyesi)

Rivayet Birleşik Zamanlı Fiil

Basit zamanlı fiillere ek fiilin duyulan geçmiş zaman eki (-miş’li geçmiş zaman) “imiş” getirilerek yapılır.

(Fiil + kip eki + imiş + şahıs eki)

severdi          (sever imiş / geniş zamanın rivayeti)

sevecekti     (sevecek imiş / gelecek zamanın rivayeti)

sevdiydi       (sevdi idi / – dili geçmiş zamanın rivayeti)

sevmişti      (sevmiş idi / miş’li geçmiş zamanın rivayeti)

seveydi        (seve idi / istek kipinin rivayeti)

sevseydi         (sevse idi / şart kipinin rivayeti)

sevmeliydi     (sevmeli idi / gereklilik kipinin rivayeti)

Şart Birleşik Zamanli Fiil

Basit çekimli fiillere ikinci kip eki olarak “dilek – koşul (şart) kipi” eki getirilerek yapılır. Şart birleşik zamanı, eylemin yapılışını, başka bir eylemin yapılışına şart koşar.

gidiyorsa       (gidiyor ise / şimdiki zamanın şartı)

gidecekse   (gidecek ise / gelecek zamanın şartı)

gittiyse       (gitti ise / -di’li geçmiş zamanın şartı)

gitmişse      (gitmiş ise / -miş’li geçmiş zamanın şartı)

giderse          (gider ise / geniş zamanın şartı)

gitmeliyse   (gitmeli ise / gereklilik kipinin şartı)